Blog...
Ile różnicówek na dom?
Na początek śpieszę wyjaśnić, że tytułowa różnicówka, to wyłacznik różnicowoprądowy(RCD), czyli urządzenie, które ma zapewnić ochronę uzupełniającą przed porażeniem prądem elektrycznym, poprzez szybkie wyłaczenie obwodu, w którym wystąpił prąd różnicowy o określonej wartości.
Jak to działa? Pamiętacie z lekcji fizyki, że prąd płynący przez przewodnik wytwarza wokół przewodnika pole magnetyczne, o natężeniu proporcjonalnym do natężenia prądu i określonym kierunku. Jeżeli umieścimy obok siebie dwa przewodniki, w których płynie taki sam prąd, ale w przeciwnych kierunkach, to wytworzone przez przepływ prądów pola magnetyczne się zniosą i natężenie pola magnetycznego wokół tych przewodników bedzie równe 0. W przypadku gdy prądy te bedą się różnić, to pojawi się pole magnetyczne. Wyłącznik różnicowoprądowy posiada element (przekładnik), który pozwala mu mierzyć pole magnetyczne wytworzone w obwodzie w którym został zainstalowany. W przypadku, gdy to pole będzie większe od dopuszczanego, następuje wyłączenie wyłącznika i przerwanie przepływu prądu.
Jeżeli w chronionym obwodzie "prąd gdzieś ucieknie" - fachowo sie mówi "pojawi się prąd upływowy" np. przez ciało człowieka do ziemi, lub np. przez uszkodzoną izolację do przewodu ochronnego, to wyłącznik różnicowoprądowy wykryje różnicę prądów w obwodzie i zadziała.
Tu bardzo ważna uwaga. Zwykły wyłacznik różnicowoprądowy nie zabezpiecza obwodu ani przed zwarciem między przewodami fazowymi, ani przed zwarciem przewodów fazowych z przewodem neutralnym, ponieważ w warunkch zwarcia nie występuje upływność i prąd różnicowy wynosi zero. Dlatego obwody z wyłącznikami różnicowoprądowymi muszą być dodatkowo wyposażone w zabezpieczenie przetężeniowe np. wyłącznik nadmiarowoprądowy. Z tego też powodu są produkowane wyłączniki różnicowoprądowe z członem nadmiarowoprądowym, które są odpowiednio droższe.
Wracając do tematu, czyli ile różnicówek na dom. Bardzo często widzę nowe instalacje, gdzie wszystkie obwody w całym domu zabezpiecza się pojedynczą różnicówką trójfazową. Czy to jest dobre rozwiązanie? No oprócz zalety w postaci niskiego kosztu są niestety same wady.
Wady zastosowania pojedynczego wyłącznika różnicowoprądowego do zabezpieczenia całej instalacji
- w przypadku uszkodzenia instalacji, w postaci upływności w którymkolwiek z obwodów wyłącznik wyłączy zasilanie wszystkich obwodów i w efekcie nie ma prądu, ani oświetlenia w całym domu. Nietrudno sobie wyobrazić taką sytuację w sobotnią noc, kiedy lodówka się rozmraża, a na elektryka trzeba poczekać do poniedziałku.
- utrudnienie napraw instalacji. Pomimo, że wyłączymy napięcie w obwodzie wyłącznikiem nadmiarowoprądowym (ES-ką) to zwierając przypadkowo przewód neutralny z ochronnym np. podczas wymiany gniazda jest duże prawdopodobieństwo, że wyłącznik różnicowoprądowy zadziała
- sytuacje, w których sumaryczny prąd różnicowy z wszystkich obwodów zabezpieczonych tym wyłącznikem jest bliski granicy zadziałania. Np. dla wyłączników o znamionowym prądzie różnicowym 30mA taki próg zadziałania może być już na poziomie 15mA. Podłączone urządzenia elektryczne mają różną upływność, w zależności od wieku, warunków środowiskowych i konstrukcji, więc czasem sumaryczna upływność może oscylować na granicy progu zadziałania wyłacznika różnicowoprądowego i w takich warunkach mogą następować samoistne wyłączenia wyłącznika RCD pozornie bez żadnej przyczyny, lub po uruchomieniu jakiegoś urządzenia, włącznie z niemożliwością załączenia wyłącznika przez jakiś czas.
- całkowity brak ochrony uzupełniającej, albo prądu w domu w przypadku awarii wyłącznika. Niestety, ale są to urządzenia, które się psują. W przypadku awarii albo nie mamy możliwości włączenia wyłącznika, co oznacza brak prądu w całym domu, albo nie mamy dodatkowej ochrony w żadnym z obwodów. Producenci zalecają, żeby wyłączniki różnicowoprądowe kontrolować raz w miesiącu, przy użyciu przycisku TEST, ale kto to tak naprawdę robi?
W takim razie ile powinno być zainstalowanych wyłączników różnicowoprądowcych? To zależy od kilku czynników, najpierw zobaczmy które instalacje i obwody muszą być zabezpieczone wyłącznikami różnicowoprądowymi według norm:
- PN-HD 60364-4-41:2009 - "Instalacje elektryczne niskiego napięcia Część 4-41: Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa. Ochrona przed porażeniem elektrycznym." mówi:
- W układach a.c. powinna być przewidziana ochrona uzupełniająca za pomocą urządzeń różnicowoprądowych (RCD) (...) dla: a) gniazd wtyczkowych o prądzie znamionowym nieprzekraczającym 20 A przeznaczonych do powszechnego użytku i obsługi przez osoby niewykwalifikowane b) urządzeń ruchomych o prądzie znamionowym nieprzekraczającym 32 A używanych na zewnątrz budynków
- W ukladach TT, do ochrony przy uszkodzeniu (ochrony przy dotyku pośrednim) powinny byc stosowane RCD.
- W układzie TN mogą być stosowane następujące urządzenia ochronne przy uszkodzeniu:
• zabezpieczenia nadprądowe,
• wyłącznik różnicowoprądowy.
Wyłącznik różnicowoprądowy nie powinien być stosowany w układzie TN-C. Jeżeli RCD jest stosowany w układzie TN-C-S, to przewód neutralnoochronny (PEN) nie powinien być używany po stronie odbioru. Połączenie przewodu ochronnego z przewodem PEN powinno być wykonane po stronie zasilania wyłącznika. Jeżeli wyłącznik różnicowoprądowy jest stosowany do ochrony przy uszkodzeniu, to obwód powinien być także chroniony przez zabezpieczenia nadprądowe - o układzie sieci IT nie piszę, bo nie jest stosowany do zasilania domów i mieszkań
- PN-HD 60364-7-701:2010 - Wszelkie obwody w pomieszczeniach kąpielowych, nie tylko obwody gniazd wtyczkowych, powinny być objęte ochroną uzupełniającą za pomocą jednego lub większej liczby wyłączników różnicowoprądowych wysokoczułych (IΔn ≤ 30 mA).
- PN-HD 60364-7-703:2007 - Wszystkie obwody sauny, z wyjątkiem obwodu ogrzewacza sauny, powinny być objęte ochroną uzupełniającą za pomocą jednego lub większej liczby wyłączników różnicowoprądowych wysokoczułych (IΔn ≤ 30 mA).
- PN-HD 60364-7-753:2014-12 - Obwody zasilające grzejniki powinny być objęte ochroną uzupełniającą za pomocą wyłączników różnicowoprądowych o prądzie IΔn ≤ 30 mA.
Z powyższego wynika, że w typowym domu wyłączniki różnicowoprądowe powinny być zainstalowane praktycznie na wszystkich obwodach gniazdowych, na wszystkich obwodach w łazienkach i w saunie oraz obwodach zasilających grzejniki elektryczne (podłączone na stałe). Patrząc na powyższe, minimalna sensowna liczba wyłączników różnicowoprądowych dla domu wynosi 4:
- 1 wyłącznik RCD 3P (trójfazowy) dla odbiorów trójfazowych
- 3 wyłaczniki RCD 1P (jednofazowy) po jednym na każdą fazę
Cztery wyłączniki RCD na dom to minimum, maksimum to oddzielny wyłącznik RCD dla każdego obwodu, a jaka jest liczba optymalna? Znowu to zależy od liczby obwodów, obciążeń itd. Z mojej praktyki wynika że zwykle dla typowego domu optymalną liczbą jest 7 wyłączników RCD:
- 1 wyłącznik RCD 3P (trójfazowy) dla obwodów trójfazowych
- 3 wyłaczniki RCD 1P (jednofazowe) po jednym na każdą fazę - dla obwodów gniazdowych
- 3 wyłaczniki RCD 1P (jednofazowe) po jednym na każdą fazę - 2 dla obwodów oświetleniowych i 1 dla obwodów zewnętrznych
© 2024 ABC ELEKTRYK